Karşıt tepki oluşturma önceki
yazılarımda bahsettiğim bir diğer savunma mekanizması olan bastırmanın bir
uzantısı ve güvencesi olarak kabul görse
de diğer savunma mekanizmalarından farklı bir yönü olduğu da göz ardı edilemez.
Bu savunma mekanizması kişilikte kalıcı ve kesin bir değişiklik yarattığı için
genellikle diğer savunma mekanizmalarının kullanılmasına gerek kalmaz.
İdealleştirilmiş benliği gerçek benliğe en çok yabancılaştıran savunma
mekanizmasıdır.
"Karşıt-tepki
oluşturma mekanizmasını kullanan insan, gerçekte yaşamak istediği, ancak
yaşarsa suçlanacağı isteklerini kışkırtabilecek her türlü durumu, diğer insanlar
tarafından olağan karşılanmasına karşın "çılgınlık"
olarak niteler ve lanetler." (Geçtan,1975). Yani duygunun abartılı
şekilde dile getirilmesi bize sadece o duygunun varolmadığını, karşıt duyguyu
baskı altında tutmaya çalıştığını anlatır. Düşmanca duygular sevgi
gösterilerine, cinsel istekler ahlak savunulucuğuna, eşcinsel istekler karşı
cinse aşırı ilgiye sebep olabilir. Kişi bu şekilde istenmeyen duygulara karşı kalın bir duvar örmüş olur ve bu
duygulanımları bilinçten uzak tutar. Komşusuna
karşı nefret duyan kişinin bunu ona aşırı sevgi ve ilgi olarak gösterebilmesi, kişinin
eşcinsel duygularının varlığını kabul etmek istememesiyle eşcinsel bireylere
aşırı tepki göstermesi, onların ülkeden kovulması gerektiğini düşünmesi veya sevgi
ihtiyacı olan ve ve bu ihtiyacı hiç karşılanmamış birinin sokakta el ele
yürüyen sevgililere nefret beslemesi, buna aşırı tepki göstermesi bu
mekanizmaya birkaç örnek olabilir.
Bazen bu bilinçaltı duygular o kadar
kuvvetli olur ki kişi bu dürtüsel tehlike karşısında yeni savunma mekanizması
yaratmak yerine kişilik yapılanmasında değişikliğe gider ve tehlikeye devamlı
hazır olmaya çalışır. Kişide bu mekanizmanın yerleşmesi çoğu kez
obsesif-kompulsif bozukluğun ortaya çıkmasına neden olur.
Kaynaklar:
1. Tükel,
R., (2015, Aralık), Freud Okumaları, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
2. Geçtan,
E., (2013, Kasım), Psikodinamik
Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar, Metis Yayınları, İstanbul.
Yorumlar
Yorum Gönder