EMPATİ NEDİR? NE DEĞİLDİR?

Aaa aynısı bende var :)

        Son zamanlarda sıklıkla herkesin dilinde olan empati kavramını biliyor muyuz? Ona yakın başka kavramlarla karıştırmadığımıza emin miyiz? Örneğin „Evet tabi ki biliyorum, bir olay karşısında ben olsam ne yapardım diye düşünüyorum  ve ona karşı empatik yaklaşıyorum.“  dediğimizde gerçekten empatiden mi bahsediyoruz yoksa bir başka kavram olan sempatinden mi? Ya da „Tıpkı onun gibi düşünüyorum ve davranıyorum, çok empatik bir bireyim.“ dediğimizde empatiden mi özdeşimden mi bahsediyoruz? Aşağıda empatinin ne olduğundan, ne olmadığından ve diğer kavramlarla aralarındaki farklardan bahsetmeye çalışacağım.

Empati kavramının kaynağı Almanca bir kelime olan „einfünlung“ ve Eski Yunanca bir kelime olan „empatheia“ ya dayanmaktadır. Türkçe karşılığı olarak ise duygudaşlık, eşduyum ya da eski söylemiyle digerkâmlık kelimelerini verebiliriz.

Empatiyi davranış biçiminde anlatmak gerekirse karşımızdaki kişiyi etkin dinlemek, olaylara karşıdaki bireyin bakış açısına göre yaklaşmak, kendini onun yerine koymak, hiçbir yargıda bulunmadan sorular sormak ve kişiye geri bildirimlerde bulunmak diye örnekleyebiliriz. 

Sempati duymak karşımızdaki kişiyle aynı duygu ve düşünceleri paylaşmak, onunla acı çekmek veya sevinmektir. Ancak bu durumda o kişiyi anlamak kendimizi onun yerine koymak şart değildir, ona hak vermek yeterlidir.  Empatide kişinin duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışırız. Burada önemli olan kişiyi anlamaktır.

Özdeşleşme ise kişinin davranışlarının ve özelliklerinin bir başkasına benzediğini düşünmesi şeklinde işleyen bir savunma mekanizmasıdır. Kişi kendi ideallerine uygun bir kişiyi seçer ve onaylanan kişinin davranışlarını örnek alarak içselleştirir. Bir başkası gibi davranılır ve sonuçta iki kişide de benzer özellikler ortaya çıkar. Empatideyse birey kendi benliği ile empati kurduğu bireyin benliğini ayrı tutarak onu anlamaya çalışır.

Bu kavramlar göz önünde bulundurulduğunda empati birlikte acı çekmek değil karşıdaki kişinin acısını anlamaya çalışmak, kişiye hak vermek veya eleştirmek değil yargısız yaklaşmak, kişinin rolünü benimsemek değil onu kendimizin dışında tutarak anlamaya çalışmaktır. 

Kaynak: ULUĞ Mücella, "Empati Nedir? Tanımı ve Benzer Kavramlardan Farkı", Aysın Turpoğlu Çelik (Ed.), Empati: Kuramdan Uygulamaya, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul 2014, s. 1-15.