NEVROZ NEDİR? NE DEĞİLDİR?

Nevroz nedir sorusundan önce ne değildir sorusuna cevap vermek gerekirse psikoz ve nevrozu ayırmamız gerekir. Nevrozda kişi ortada bastırılmış bir çatışma varken gerçeklikle bağını koparmamıştır. Psikozda ise kişi tarafından varsanısal bir gerçeklik yaratılır. Ruhsal çatışma nevrozda benlik ve alt-benlik arasındayken psikozda benlik ve dış gerçeklik arasında diyebiliriz. Yani kişi nevrozda mide ağrısı semptomu geliştirmesine rağmen işe gidebiliyorken psikozda çalışma hayatını sürdürebilecek bir gerçeklik algısı yoktur.

Nevroz nedir sorusuna gelirsek de; kişinin çocukluk öyküsü kaynaklı geliştirdiği ruhsal çatışmalara verdiği yanıt diyebiliriz kısaca. Cinsel dürtüsel zorlamalar ile benlik savunmaları arasındaki bilinçdışı çatışmaların sonucu olarak ortaya çıkarlar ve;

·       Bilinçdışı kaynaklıdırlar,

·       Organik bir yapıları yoktur,

·       İçsel ruhsal çatışmalara bağlıdırlar,

·       Ödipal sorunsaldan doğarlar.

Nevrozun semptomları için ise ruhsal acının ve bilinçdışı çatışmanın sembolü diyebiliriz. Benlik kendini korumak için bu çatışmalarla ortaya çıkan kaygıdan (özellikle) bastırma, yer değiştirme, yoğunlaştırma, yalıtma gibi düzenekler geliştirir. Nevrotik semptomlarının sebepleri kişi tarafından anlaşılmasa da her birinin bir anlamı vardır. Çok saçma veya anlamsız da gelse aslında hepsinin kişinin yaşantısıyla bir bağlantısı vardır. Kaynağı ise bastırılanın kılık değiştirmiş şekilde geri dönüşüdür.

Farklı tablolar çizen üç tip nevroz bulunmaktadır. Bunlar histerik nevroz, fobik (kaygı nevrozu), obsesyonel nevrozdur.

Histerik Nevroz: Burada problemin kaynağı ödipal döneme takılmadır. Benlik bastırmanın yanı sıra gerileme ve özdeşleşme gibi savunma mekanizmalarına da başvurur. Kaygı, bedensel semptomlar ve ruhsal dağılma semptomları görülebilir.

Fobik Nevroz ya da Kaygı Nevrozu: Burada tehlikenin kaynağı kastrasyon tehdididir. Bastırmayla birlikte yer değiştirme, yansıtma ve dışsallaştırma gibi savunma mekanizmaları sıkça kullanılır.

Obsesyonel Nevroz: Burada anal döneme takılma söz konusudur. Alt-benlik ve üst-benlik çatışması vardır ve yoğun olarak suçluluk duygusu görülür. Yalıtma, tepki oluşturma ve geriye dönüşlü olarak bozma gibi savunma mekanizmaları geliştirilir. Bütün bunlarda amaç altta yatan sadist eğilimleri ve düşlemleri gizlemektir.

Kaynak: Parman T., (2004), Nevroz Üzerine Kısa Anımsatmalar, Yansıtma Psikopatoloji ve Projektif Testler Dergisi, Sayı 1-2 Nevrozlar, s.13-16