SAVUNMA MEKANİZMALARI NEDİR?

            Savunma mekanizmaları, benliğin nevroza dönüşebilecek olan çatışmalarında kullandığı tüm düzenekleri içerir. Düzeneklerden kastımız ise bastırma, gerileme, yapma-bozma, yalıtma, yer değiştirme, karşıt tepki oluşturma, karşıtına çevirme ve kendine yöneltme, düşünselleştirme, akılcılaştırma, baskılama, yüceltme, yansıtma gibi tepkilerdir. Bu tepkiler bilinçdışında gelişir ve kişinin farkında olmadan gerçekleştirdiği durumlardır. Bu mekanizmaların oluşturduğu duygu ve davranışlar ise gerisindeki dinamik güçlerden habersiz yaşanır. Bahsedilen sebeplerden dolayı savunma mekanizmalarına çabaya yönelik davranışlar diyemeyiz.  

            Kişi bu savunma davranışlarını psikolojik dağılmaya karşı kendini korumak amaçlı geliştirebilir. Bu mekanizmalar organizmanın psikolojik bütünlüğünü ve dengesini korumaya yöneliktir.

            Ego savunma mekanizmalarının geliştirilmesinde öğrenme önemli rol oynar. Bu tepkiler kişiyi dış ve iç tehlikelerden korurlar. Bu koruma genellikle aşağıdaki yollardan biriyle sağlanır:

Kişinin;

1.     Duygularını yadsıması, olayları değişik biçimde algılaması ya da algı alanını daraltmasıyla,

2.     Olaylara duygusal katılımını azaltarak,

3.     Tehlikeye karşı savaşarak.

Her insan psikolojik bütünlüğünü ve benlik değerlerini korumak için bu mekanizmaları kullanır ancak bu tepkiler problemlerle baş etmede başlıca araca dönüşürse ortada sağlıksız bir durum vardır. Bu durumda nevrotik savunma mekanizmaları söz konusu olur.

Nevrotik davranışlar bir kısır döngüdür. Kişi çoğu zaman bu kısır döngüde olduğunun farkında değildir. Suçluluk duyguları, ben-merkezcilik, çevresindeki durumları objektif değerlendiremeyecek şekilde düşüncelerdeki katılık, aradığını bulamama, mutsuzluk, aşırı duyarlılık, yetersizlik duygusu gibi davranışlar nevrotik çekirdeği oluşturur. Bu davranışlar her nevrotik bireyde olacak diye bir kaide yoktur ve kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir. Nevrotik davranış gösteren bireylerin yaşam biçimi genelde bu problemleri çözmeye değil onlardan kaçmaya yöneliktir.

       Savunma mekanizmaları kişinin hayatında tam da bu işe yarar. Kişi tek bir savunma mekanizması kullanmak zorunda değildir ve içinde bulunduğu duruma göre kullandığı savunma mekanizması ve mekanizmaları değişiklik gösterebilir.

Kaynaklar:

1. Tükel, R.,  (2015, Aralık), Freud Okumaları, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.

2. Geçtan, E., (2013, Kasım), Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar, Metis Yayınları, İstanbul.